چرا در برخي پروژه‌ها الزام به تهيه طرح توجيهي ارزيابي زيست محيطي وجود دارد؟ جهان بعد از انقلاب صنعتي با گسترش بسيار سريع صنايع و زيرساخت‌ها و رشد صعودي حوزه‌هاي مختلف اقتصادي بدون توجه به ارزش‌هاي منابع طبيعي و محيط زيست در كشورهاي پيشرفته مواجه شد. صنعتي شدن، رشد شهرنشيني و تغيير سبك زندگي هم زمان با گسترش ساخت‌ها، ايجاد شهرك‌ها، راه‌ها وبنگاه‌هاي بزرگ صنعتي موجبات تخريب محيط زيست و اكوسيستم‌هاي طبيعي را فراهم نمود. بگونه‌اي كه تبعات و پيامدهاي منفي آن معضلات فراواني براي طبيعت و سلامتي انسان با گسترش بيماري‌ها و آسيب به منابع طبيعي، آب و هوا، خاك و لايه ازن را فراهم نمود.

با گسترش اين روند پديده‌هاي جهاني نامطلوب همانند گرمايش جهاني و خشكسالي را سبب گرديد؛ لذا به موازات اثرات مثبت توسعه اقتصادي جنبه‌هاي منفي آن دولت‌ها، متخصصان و مسئولان را مجاب نمود تا براي جلوگيري هر چه بيشتر طبيعت و محيط زيست و به منظور حفظ سلامتي انسان‌ها قوانين حمايتي و استانداردهايي را در سطح بين‌المللي و منطقه‌اي به تصويب برسانند. بدين صورت پروژه‌هاي حوزه‌هاي مختلف اقتصادي و عمراني، قانوناً قبل از اجرا در مرحله امكانسنجي و طراحي ملزم به تهيه مطالعات ارزيابي‌هاي زيست محيطي و اجرايي شدند. لذا اين ارزيابي و استانداردهاي تخصصي دربرگيرنده تمامي عوامل، مكانيزم‌ها و شرايطي است كه موجبات حفظ و ارتقاي كيفيت محيط زيست و سلامتي انسان‌ها را در برمي‌گيرد.

براي دريافت مشاوره كسب و كار در زمينه توليد و استاندارد توليد دارو در ايران و ديگر كشورها مي‌توانيد با كارشناسان مركز كاردوك از طريق شماره 02166418908 تماس بگيريد.

منبع: طرح توجيهي و ارزيابي زيست محيطي

استاندارد ايزو ۱۴۰۰۰

ايزو ۱۴۰۰۰ به بنگاه‌هاي اقتصادي در به حداقل رساندن آلودگي‌ها و صدمات به محيط زيست همانند تغييرات آب و هوايي مضر، مسموم كردن آب و يا خاك با تبعيت از قوانين و مقررات كشور و جهان كمك مي‌نمايد. ايزو ۱۴۰۰۱ يك استاندارد بين المللي سيستم مديريت محيطي (EMS) است، رعايت الزامات اين استاندارد اقتضا مي‌كند كه سازمان‌هاي دارنده داراي برنامه خط مشي زيست محيطي باشند. اين سازمان‌ها بايد براي كاهش و حذف زيان‌هاي وارده به محيط و طبيعت در فرايندهاي خود طرح و پروژه‌هاي بهبود و حفاظت از طبيعت داشته باشند و وسايل و امكانات فرايند حفاطتي و بهبود دهنده حياط طبيعي را براي رسيدن به اهداف برنامه به كار گيرند.

ضرورت‌هاي طرح توجيهي و مطالعات ارزيابي زيست محيطي

تهيه طرح‌هاي توجيهي و ارزيابي‌هاي زيست محيطي پروژه‌هاي اقتصادي در راستاي شناسايي اثرات عوامل و مخاطرات زيست محيطي و تدوين مكانيزم‌هاي كنترلي ايجاد و توسعه پايدار است. اين مطالعه به مثابه يك ابزار برنامه‌ريزي شده‌اي است كه در اختيار مسئولين و مديران پروژه قرار مي‌گيرد تا بر اساس مطالعات بتوانند ضمن شناسايي عوامل آلاينده، تمامي مكانيزم‌هاي رفع و كاهش مخاطرات زيست محيطي را شناسايي و به كار گيرند.

مطالعات و طرح توجيهي ارزيابي زيست محيطي پروژه ها و طرح اقتصادي بزرگ

نظر به اين كه نيازهاي انساني امكان جلوگيري از رشد و توسعه فعاليت‌هاي اقتصادي را ناممكن مي‌سازد، لذا تلاش برارزيابي و كنترل پيامدهاي آلودگي هوا، آب و خاك و مخاطرات بالقوه براي سلامتي و بهداشت انسان و ساير موجودات زنده به عنوان يك ضرورت جهاني و منطقه‌اي است. مطالعات و ارزيابي‌هاي اثرات زيست محيطي به عنوان ابزار اجراي قوانين و سياست‌هاي مربوط به حفاظت از محيط زيست عملاً مكانيسمي است كه با ارايه بيان وضعيت موجود پروژه از منظر فني، مالي و اقتصادي راه‌هاي مناسب كنترل بهينه، اثرات ناخوشايند زيست محيطي طرح را نيز ارايه مي‌دهد.

در اين ارزيابي با بررسي فرآيند احداث و بهره‌برداري پروژه نتايج و پيامدهاي احتمالي ناشي از اجراي آن، راهكارهاي كاهش اثرات سوء محيط زيستي آن را بررسي مي‌نمايد و مطابق آن مجريان طرح‌ها و پروژه‌ها با رعايت و اجراي راهكارهاي پيشنهادي از بروز اثرات جبران‌ناپذير مخاطرات و صدمات غيرقابل جبران بر محيط زيست و منابع طبيعي جلوگيري مي‌نمايد. همچنين اين امكان فراهم مي‌شود كه قادر به توسعه فضاهاي مطلوب و سرسبز باشند.

هدف از ارزيابي ها در طرح هاي توجيهي زيست محيطي چيست؟

در ارزيابي اثرات زيست محيطي طرح‌ها، تلاش بر اين است كه آثار ناشي از احداث يك پروژه و كاركرد آن بر محيط زيست بررسي و ارزيابي گردد تا در زمان احداث و بهره‌برداري به استناد بررسي و پيش‌بيني‌هاي انجام شده امكان  توسعه پايدار متكي بر آناليز داده‌ها در ابعاد فني و اقتصادي به گونه‌اي فراهم گردد كه اثرات ناخواسته و نامطلوب طرح بر محيط طبيعي به حداقل مقدار ممكن  برسد.

در نتيجه ارزيابي پيامدهاي محيط زيستي اجراي طرح‌ها به كمك اصلاحات اعمال شده براي جلوگيري از آثار نامطلوب طرح بر اكو سيستم و در نتيجه كاهش هزينه‌هاي تخريب انجام مي‌شود. در فرايند ارزيابي از وضعيت موجود محيط و فرايندهاي فني و ستادي و لجستيك طرح در مرحله احداث و بهره‌برداري مي‌توان شناخت دقيقي پيدا كرد، تا براساس آن ميزان و نحوه تاثير عوامل عملياتي بر محيط زيست در مراحل مختلف فرايندهاي احداث و بهره‌برداري شناسايي و براساس آن راهكارهاي اصلاحي را ارائه نمود.  

پروژ ها و طرح هاي  مشمول تهيه مطالعات ارزيابي اثرات محيط زيستي

در ايران شوراي عالي حفاظت محيط زيست اجراي پروژه‌هاي بزرگ و مهم نمونه‌اي به شرح ذيل را ملزم به تهيه طرح‌هاي امكان‌سنجي، مكان‌يابي و ارزيابي زيست‌محيطي نموده است.

پروژه‌هاي فرودگاهي، ترمينال‌هاي بار و مسافر، احداث سدها، پالايشگاه‌ها،  پتروشيمي‌ها، ميادين نفتي و خطوط انتقال نفت و گاز و نيرو، احداث نيروگاه‌هاي برق بزرگ مقياس، انبارهاي بزرگ مواد شيميايي، احداث شهرك‌ها، مناطق آزاد و ويژه اقتصادي و نمايشگاه‌هاي دائمي، مجتمع‌هاي بزرگ صنعتي همانند صنايع مس و فولاد، استخراج معادن، واحدهاي بزرگ مقياس فراوري‌هاي معدني، واحدهاي تصفيه دوم روغن موتور، كارخانجات سيمان گچ و آهك صنعتي، واحدهاي توليد مواد اوليه بهداشتي، آرايشي و داروسازي، كارخانجات توليد قند و شكر، اسكله‌ها، احداث آزادراه، بزرگراه و راه آهن، طرح‌هاي گردشگري و پارك‌ها و يا اردوگاه‌هاي تفريحي، آموزشي و پژوهشي و ورزشي بزرگ.

پروژ ها و طرح هاي  مشمول تهيه  طرح توجيهي زيست محيطي  

گزارش توجيهي زيست محيطي براي احداث پروژه‌هاي اقتصادي كوچك مقياس و متوسط در حوزه‌هاي خدماتي و توليدي در بخش صنعت و كشاورزي براساس مساحت و امكان‌سنجي استقرار محل احداث تهيه مي‌گردد. در اين طرح علاوه بر بررسي‌هاي بازار، اقتصادي، مالي، فني و توجيه‌پذير بودن طرح، بايد مسائل محيط زيستي پروژه نيز مورد بررسي قرار گيرد.

به منظور احداث يك طرح يا پروژه خدماتي، توليدي صنعتي و كشاورزي در ابتدا نياز است تا موجه بودن طرح از منظرهاي مختلف مورد بررسي قرار گيرد. يكي از مهم‌ترين جنبه‌هايي كه نياز است مورد بررسي قرار گيرد، مسائل زيست محيطي مرتبط با طرح است تا تاثير بنگاه و بطور متقابل تاثير عوامل محيطي بر طرح مشخص شده و براي عوامل آلوده كننده و مخاطرات احتمالي ناشي از احداث طرح براي محيط طبيعي و انسان راهكارهاي منطقي و قابل قبول و روش‌هاي  كاربردي كنترل آلودگي‎ها ارائه گردد.

مقررات و ضوابط استقرار واحدهاي توليدي صنعتي ومعدني

به استناد مندرجات تنظيم شده دفتر ارزيابي زيست محيط معاونت محيط زيست انساني در سال 1397 گروه‌هاي صنعتي و توليدي به شرح زير طبقه‌بندي شده‌اند و براي هر گروه صنعتي بر اساس پيامدهاي استقرار 7 رده مكان‌يابي و استقرار تعريف شده است:

گروه يك صنايع غذايي؛ گروه دوم صنايع نساجي و پوشاك؛ گروه سوم صنايع چرم؛ گروه چهارم صنايع سلولزي؛ گروه پنجم صنايع فلزي ماشين سازي و الكترونيكي؛ گروه ششم صنايع كاني غيرفلزي؛ گروه هفتم شيميايي؛ گروه هشتم صنايع دارويي و بهداشتي؛ گروه نهم صنايع كشاورزي؛ گروه دهم صنايع بازيافت. 

رده‌هاي استقرار زيست محيطي  بنگاه‌ها 

براساس پيامدهاي زيست محيطي مكان استقرار طرح‌ها و واحدهاي اقتصادي در رده‌هاي ذيل قرار مي‌گيرند:

رده يك: واحدهاي اين رده مجاز هستند در كاربري‌هاي صنعتي، كارگاهي و تجاري در داخل محدوده، حريم و يا خارج از حريم مصوب شهرها و محدوده روستاها با رعايت مقررات و فواصل از ساير كاربري‌ها مستقر شوند. همانند واحدهاي بسته‌بندي انواع عرقيات، گلاب و اسانس گياهي.

رده‌هاي دو و سه: واحدهاي اين رده مجازند در شهرك‌ها و نواحي صنعتي و پهنه‌هاي صنعتي مصوب درخارج از محدوده مصوب شهرها و محدوده روستاها مشروط به رعايت فواصل از ساير كاربري‌ها با رعايت ضوابط استقرار نمايند. همانند بنگاه‌هاي توليد نان صنعتي با ظرفيت حداكثري سيصد تن در سال؛ واحد توليد چيپس، كورن فلكس، شيرين گندمك و انواع پفك، توليد انواع لبنيات (شير پاستوريزه، ماست، دوغ، كره، خامه، كشك، پنير، پنير پيتزا و مشابه آن) تا ظرفيت شش هزارتن در سال.

رده‌هاي چهار، پنج و شش: واحدهاي اين رده ملزم به استقرار در شهرك‌ها و نواحي صنعتي مصوب در خارج از حريم مصوب شهرها و محدوده روستاها هستند. درصورت عدم امكان بايد در خارج از حريم مصوب شهرها و خارج از محدوده روستاها، مشروط به رعايت فواصل قانوني استقرار يابند. همانند توليد و بسته‌بندي ماءالشعير و عصاره مالت.

رده هفت: واحدهاي اين رده برابر قوانين و مقررات مشمول انجام مطالعات ارزيابي اثرات زيست محيطي، ملزم به رعايت ضوابط و مقررات حاكم بر رده 6 نيز هستند. همانند كارخانه توليد قند و شكر.

تهيه مطالعات طرح توجيهي زيست محيطي

اگر بنگاه صنعتي در رده‌هاي ۱ و ۲ و ۳ استقرار زيست محيطي قرار داشته باشد، نيازمند تهيه طرح توجيهي زيست محيطي نيستند. اما طرح‌هاي قرار گيرنده در رده‌هاي 4، 5 و 6 مي‌بايست برنامه مديريت محيط زيستي طرح را تهيه و به تاييد برسانند. طرح‌هاي صنعتي مستقر در رده استقرار زيست محيطي 6 و 7 لازم است در شروع كار همزمان با تهيه طرح توجيهي فني مالي و اقتصادي  گزارش  ارزيابي زيست محيطي را نيز تهيه و مطابق مقررات ارايه و به تصويب برسانند.

فاكتورهاي موثر در ارزيابي اثرات زيست محيطي طرح‌ها و پروژه‌هاي اقتصادي

در ارزيابي اثرات زيست محيط طرح‌ها ايتم‌هايي كه شناسايي و بررسي قرار گرفته و وضعيت موجود محيط زيست را مشخص مي‌نمايند عبارتند از؛ محيط‌هاي فيزيكي، اجتماعي، فرهنگي و بيولوژيكي محل اجرا طرح يا پروژه كه موجب شناختي دقيقي از وضعيت موجود محل عملياتي طرح مي‌شود.

در ادامه با بررسي فرايندهاي مراحل احداث و بهره‌برداري، عوامل مطلوب و  نامطلوب تاثيرگذار و نوع ميزان، دامنه اثرگذاري ناشي از آن‌ها شناسايي و راهكارهاي حذف، كاهش و يا كنترل، متناسب عوامل مخرب زيست محيطي ارايه مي‌گردد. جهت پايداري و هماهنگي فعاليت‌ها در راستاي دستيابي به اهداف زيست محيط طرح روش‌هاي مديريت آن ارايه مي‌گردد.

دركل اين ارزيابي‌ها ‌ابزارهايي براي شناخت و بررسي اثرات زيست محيطي طرح يا پروزه بر اكوسيستم طبيعي و بهداشت عمومي و همچنين حصول اطمينان از دستيابي به راه حل‌ها و اجراي مناسب و صحيح آن‌ها در پروژه به منظور تداوم حياط و زيست انسان و محيط طبيعي هستند.

ساختار فرايندي مطالعات ارزيابي اثرات زيست محيطي طرح‌هاي اقتصادي

اين مطالعات در برگيرنده عنوان پروژه، مشخصات كارفرما و مجري طرح بوده و در آن لازم است اهداف، نيازها و ضرورت‌هاي اجراي طرح، محل، مساحت و موقعيت اجراي آن روي نقشه توپوگرافي با ذكر فواصل از ساير كاربري‌ها تعيين و فازبندي كلي طرح و زمانبندي اجراي طرح در فاز ساخت و بهره‌برداري تعيين گردد. در گزارش لازم است پلان جانمايي تاسيسات طرح و طريقه و محل تامين منابع و مواد اوليه مصرفي، برآورد نيروي انساني و منابع مالي بيان گردد. خلاصه‌اي از فرايندها در مرحله آماده‌سازي پروسه و فرايندهاي توليد محصول و نوع محصولات تشريح مي‌گردد.

در ادامه آلاينده‌ها و پسماندهاي مهم توليد شده ناشي از فرايند احداث و توليد و بهره‌برداري بررسي و تلخيص وضعيت موجود محيط زيست شامل بررسي‌هاي محيط زيست طبيعي و بيولوژيكي بررسي محل پيشنهادي اجراي طرح نسبت به مناطق اكوسيستم‌ها و مناطق تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست، بررسي محيط‌هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، بررسي كمي و كيفي كاربري اراضي محدوده بلافصل طرح و محيط پيراموني بر حسب هكتار به انضمام نقشه‌ها، بررسي اجمالي اثرات محتمل و قطعي طرح روي محيط‌هاي سه گانه به همراه ارائه برنامه عملياتي و قابل اجرا مديريتي، راهكارهاي كاهش و كنترل اثرات و آلودگي‌ها، پايش و نظارت ارايه مي‌گردد.

خدمات قابل ارايه  كاردوك به  طرح‌ها و واحدها

• تهيه طرح توجيهي و امكان سنجي طرح با استفاده از نرم افزار اختصاصي توسط متخصصين كارآمد مهندسي
• ارائه خدمات در انتخاب ماشين آلات، تاسيسات عمومي و طراحي سايت پلان
• ارايه فرمولاسيون انواع مكمل‌هاي غذايي و دارويي قابل استفاده در توليد محصولات 
• مشاوره بازاريابي و صادرات محصول با كيفيت به كشورهاي ديگر
• مشاوره اصلاح تكنولوژي، نوسازي و بازسازي واحدهاي قديمي
• مشاوره ارتقا بهروري بنگاه

براي دريافت مشاوره كسب و كار در ايران و ديگر كشورها مي‌توانيد با كارشناسان مركز كاردوك از طريق شماره 02166418908 تماس بگيريد.

منبع: طرح توجيهي و ارزيابي زيست محيطي