امكان سنجي فني چيست؟

امكان سنجي فني معادل Technical Feasibility است كه در آن ابعاد مختلف فني طرح شامل دانش فني مورد نياز براي اجراي پروژه، ظرفيت توليد، محل اجرا، ماشين آلات و تجهيزات مورد نياز و … مورد بررسي قرار مي گيرد.

بنابراين در امكان سنجي فني، هدف اين است كه از منايع فني موجود در پروژه و كاربرد آن ها اطلاعاتي به سرمايه گذار داده شود. همينطور توضيحاتي پيرامون اينكه منابع فني شامل نرم افزار، سخت افزار و محيط هاي عملياتي تا چه اندازه در جهت ارتقاي نيازهاي سيستم موثر هستند نيز داده مي شود. نتيجه نهايي اين امكان سنجي اين است كه در صورت وجود فناوري كافي براي اجراي پروژه، بتوان بر روي آن سرمايه گذاري كرد. در بررسي فني بايد به سوالات زير پاسخ داده شود:

• آيا از نظر فني پروژه عملي است؟
• آيا فناوري مورد نظر براي اجراي پروژه وجود دارد؟
• آيا افراد متخصص براي استفاده از اين فناوري در دسترس هستند؟
• آيا مواد خام مورد نياز براي توليد را مي توان تامين كرد؟
• آيا ظرفيت و محل توليد به درستي انتخاب شده است؟
• آيا روش توليد انتخاب شده، درست است؟
• آيا مي توان ماشين آلات و تجهيزات فني مورد نظر را به راحتي تامين كرد؟

در امكان سنحي فني پروژه، موارد فني مربوط به مهندسي پروژه بررسي مي شود. از مهم ترين جنبه هاي مهندسي كه در امكان سنجي فني بررسي مي شود، مي توان به جنبه‌ هاي سازه‌‌ اي، توان فني پرسنل، توانمندي هاي مربوط به فناوري جديد و … اشاره كرد.

تحليل مطالعات فني طرح هاي طرح توجيهي

در بررسي ها و امكان سنجي فني، ابتدا در مورد ويژگي هاي محصول و روش هاي توليد آن اطلاعاتي ارائه مي گردد، سپس مناسب ترين تكنولوژي كه با فرهنك كاري و توانايي هاي بالقوه صنعت متناسب باشد، براي اجراي آن پيشنهاد مي شود. در ادامه به صورت كلي به مهم ترين مواردي كه در مطالعات فني طرح هاي توجيهي به آن پرداخته مي شود، اشاره كرده ايم.

• مكان يابي براي اجراي طرح شامل تهيه مواد اوليه، تامين نيروي انساني، بررسي بازار، قوانين و مقرارت، تسهيلات زير بنايي، اقليم و …
• ويژگي هاي محصول شامل اجزاي تشكيل دهنده، استاندارده ها
• انتخاب تكنولوژي براي اجراي طرح شامل نحوه انتقال فناوري، عوامل موثر در انتخاب تكنولوژي و…
• انتخاب روش و دانش فني توليد محصول
• برآورد تقاضاي تامين نشده
• انتخاب ظرفيت طرح متناسب با بازار هدف و تكنولوژي، ظرفيت متناسب با نياز اقتصادي و تامين منابع مالي و …
• مشخصات فني طرح شامل فرآيند توليد، ظرفيت انتخابي، مشخصات محصول و…

1.هدف از اجراي پروژه | امكان سنجي فني

در بخش اول مطالعات امكان سنجي فني به هدف از اجراي طرح تأسيس، طرح توسعه و طرح بازسازي و نوسازي پرداخته مي شود. در ادامه به برخي از مهم ترين موارد اين بخش پرداخته ايم:

• ظرفيت اسمي : ظرفيت اسمي به معناي قابليت توليد در شرايط ايده آل است.
• ظرفيت عملي : به معناي حداكثر ظرفيت توليدي در شرايط عادي مي باشد. ظرفيت عملي به صورت درصدي از ظرفيت اسمي به معناي راندمان در نظر گرفته مي شود.

در تعيين حداكثر ظرفيت عملي طرح و درصد استفاده از ظرفيت، عوامل مختلفي شامل طراحي، روش توليد و فناوري، ظرفيت اسمي ماشين‌ آلات، مواد اوليه و كمكي، نيروي انساني، تعمير و نگهداري، توقف عادي كار، تعطيلات و نوبت كاري و كشش بازار تاثير گذار مي باشد.

2.محصول توليدي پروژه

واحد هاي توليدي مختلف مي توانند به عنوان توليد كننده يك و يا چند محصول فعاليت كنند كه لازم است در امكان سنجي فني به اين موضوع به طور كامل اشاره شود. گاهي توليد يك محصول نيازمند توليد محصولات جانبي نيز مي باشد و همينطور ارزش افزوده فروش محصولات جانبي به مراتب بيشتر از محصول اصلي است كه لازم است در اين بخش به طور كامل پيرامون آن توضيح داده شود.

3.مواد اوليه | امكان سنجي فني

در بخش بعدي از امكان سنجي مالي اطلاعاتي پيرامون نوع و مشخصات مواد اوليه، مواد كمكي و بسته‌ بندي مطابق مراجع معتبر علمي و تجاري ارائه مي گردد.

در واقع بايد منابع تامين مواد اوليه به صورت داخلي يا وارداتي مشخص شود و وضعيت تهيه مدام آن نيز بررسي گردد. از ديگر موضوعاتي كه در اين بخش به آن ها پرداخته مي شود شامل نحوه حمل و نقل و انبار مواد متناسب با حجم مواد اوليه، ميزان مصرف براي واحد توليد، ميزان ضايعات عادي، هزينه تأمين مواد اوليه و ديگر هزينه هاي جانبي، احتمال جايگزيني با مواد ديگر و … مي باشد.

4.روش توليد

از ديگر موضوعات مهم در امكان سنجي مالي، روش توليد و نوع فناوري مورد نياز است كه در اجراي صحيح يك پروژه بسيار حائز اهميت مي باشد. براي توليد يك محصول روش هاي مختلفي را مي توان به كار گرفت اما بايد از روشي استفاده شود كه قابليت پياده سازي آن در كشورمان وجود داشته باشد.

همينطور در برخي از موارد دانش و روش توليد در دسترس عموم قرار دارد اما برخي فعاليت ها تحت ليسانس است و نيازمند داشتن فناوري خاص مي باشد. در امكان سنجي فني و شرح روش توليد حتما بايد به موارد زير پرداخته شود:

• شرح كامل روش توليد از زمان دريافت مواد اوليه تا تحويل محصول نهايي
• ارائه نمودار گردش كار از ورود مواد اوليه تا مرحله بسته بندي و مشخص كردن زمان مورد نياز براي هر مرحله
• بررسي و ارزيابي انعطاف‌ پذيري و قابليت كنترل خط توليد درخصوص توليد انواع محصولات، كيفيت مورد نظر، مواد اوليه و …
• بررسي روش توليد از جهات مختلف شامل قديمي و يا پيشرفته بودن، ميزان مصرف انرژي، ميزان توليد ضايعات و …

5.ويژگي هاي دانش فني توليد

لازم است در امكان سنجي فني به مشخصات دانش فني توليد نيز پرداخته شود كه در ادامه به موضوعات مهمي كه بايد در اين بخش مطرح گردد، اشاره كرده ايم:

• دريافت دانش فني مورد نياز از منابع داخلي يا خارجي
• نحوه انتقال فناوري
• سوابق دانش فني
• مقايسه ديگر انواع شناخته شده دانش فني و فناوري هاي مرتبط
• دريافت تاييديه دانش فني از نهاد علمي معتبر همچون دانشگاه ها و وزارتخانه ها
• محدوديت هاي دانش فني
• و …

6.كنترل كيفيت

سيستم كنترل كيفيت واحد و همينطور رعايت استاندارد هاي لازم، نيازمند بررسي است. مراحل بازرسي در بخش هاي مختلف شامل مواد اوليه، محصول، فاضلاب و … بايد با ذكر دقيق پارامترهاي كنترلي انجام شود.

7.مجوزهاي مرتبط با محيط زيست

در بخش بعدي از امكان سنجي فني، بايد سيستم توليد را در جهت رعايت ملاحظات و قوانين محيط زيست بررسي كرد. در صورتي كه براي اجراي پروژه مجوز محيط زيست دريافت شده است، بايد با ذكر شماره و تاريخ در اين قسمت آورده شود.  يا در صورتي كه براي اجراي پروژه به مجوزهاي محيط زيست نياز است نيز بايد در اين قسمت به آن ها اشاره شود.

8.پيش‌ بيني ميزان توليد

در بخش پيش بيني توليد بايد زمانبندي اجراي طرح، راه اندازي آزمايشي و شروع بهره برداري تجارت در نظر گرفته شود و سپس برنامه توليد تا زمان رسيدن به حداكثر ظرفيت عملي براي سال هاي آينده مشخص گردد. لازم است در اين زمينه به تجربيات ديگر واحد ها و افزايش تدريجي راندمان كار، مهارت نيروي انساني، بازاريابي و … نيز توجه شود.

9.هزينه‌ هاي سرمايه‌ گذاري پروژه

در دو مرحله از اجراي پروژه شامل مرحله آغاز و بهره برداري طرح، نياز به سرمايه گذاري مي باشد. به سرمايه مورد نياز براي اجراي طرح، سرمايه اوليه و ثابت و به سرمايه مورد نياز در دوران بهره برداري، سرمايه در گردش گفته مي شود. از مهم ترين هزينه هايي كه در بخش امكان سنجي فني و اقتصادي بايد به آن ها پرداخته شود، موارد زير است:

• هزينه هاي مرتبط با تهيه زمين، محوطه سازي و ساخنمان
• ماشين آلات
• تاسيسات مورد نياز با توجه به طرح توليدي شامل برق، آب، بخار، هواي فشرده، سوخت، گازهاي صنعتي، روغن داغ، لوله‌ كشي، سيستم اعلام و اطفاي حريق، سيستم گرمايش و سرمايش، سيستم تصفيه آب، سيستم تصفيه فاضلاب صنعتي و غيرصنعتي، باسكول، تهويه، مخابرات، چيلر، برج خنك كننده و سيستم حفاظتي و …
• لوازم و تجهيزات آزمايشگاهي و كارگاهي شامل وسايل آزمايشگاه ها، تجهيزات تعميرگاه ها، كارگاه ها، انبارها و وسايل ايمني
• وسايل نقليه به منظور رفع نيازهاي روزمره كارخانه، انتقال مواد و كالا، رفت و آمد كاركنان و …
• تجهيزات و وسايل اداري و خدماتي شامل اثاث اداري، لوازم آشپزخانه و رستوران، تلفن، زيراكس، فكس، كامپيوتر، وسايل نظافت و آبدارخانه و …
• هزينه هاي پيش بيني نشده و متفرقه
• در نظر گرفتن سرمايه در گردش به منظور تامين مواد اوليه، كالاي ساخته شده و در جريان ساخت، مطالبات، پرداخت هزينه هاي جاري شركت بعنوان موجوي تقدي و يا تنخواه گردان و …

10.زمان بندي اجراي پروژه | امكان سنجي فني

براي اينكه اجراي طرح به صورت منظم انجام شود، لازم است زمان بندي اجراي طرح به درستي انجام شده باشد. از مهم ترين موضوعاتي كه رعايت زمان بندي آن ها در اجراي طرح حائز اهميت است، مي توان به موارد زير اشاره كرد:

• كسب مجوزهاي لازم و عقد قرار دادها
• خريد و آماده‌ سازي زمين
• عمليات ساختماني و محوطه‌ سازي
• سفارش
• خريد و حمل ماشين‌ آلات
• نصب و راه‌اندازي
• تأسيسات
• استخدام و آموزش كاركنان
• بهره‌ برداري آزمايشي
• تاخيرهاي پيش‌بيني نشده
• و …

11.هزينه هاي مورد نياز توليد محصول پروژه | امكان سنجي فني

بخش بعدي از مطالعات امكان سنجي مالي مرتبط با هزينه هاي توليد است كه بايد بر اساس 100 درصد ظرفيت عملي محاسبه گردد. در ادامه به مهم ترين اين هزينه اشاره كرده ايم.

• ميزان مصرف مواد اوليه
• ميزان مصرف مواد بسته بندي
• ميزان ضايعات متعارف و عادي
• محل و منابع تامين
• نرخ تبديل ارز در مورد مواد اوليه خارجي
• برآورد تعداد كاركنان توليدي و اداري
• برآورد حقوق هر گروه طبقه با نرخ هاي متداول متناسب با حداقل حقوق اعلام شده از سوي منايع دولتي
• هزينه هاي مازاد
• هزينه هاي مرتبط با آب، برق، گاز و …
• هزينه هاي مرتبط با تعمير و نگهداري
• هزينه استهلاك
• هزينه هاي متفرقه و پيش بيني نشده
• و …