معرفي محصول | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

براي اولين بار، زكرياي رازي كه پزشك و شيميدان ايراني بود، از تقطير شراب در فرع و انبيق، ماده اي را به دست آورد و آن را الكل نامگذاري كرد. امروزه اين ماده با نام هاي اتيلن الكل، الكل معمولي، الكل اتيليك، روح الخمر، الكل شراب، اتانول، نتيل كربينول، جوهر شراب، الكل كشمش، ئيدروكسيل و … شناخته مي شود.

الكل از نظر ظاهري مشابه آب مي باشد اما فرار و بي رنگ است و داراي طعم و بويي سوازن مي باشد. اين ماده رطوبت گير است و وزن مخصوص آن از آب سبك تر مي باشد.

اتيل الكل در آب حل مي شود و با هر نسبتي با آب مخلوط مي گردد. از سويي ديگر الكل خود حلال بسيار خوبي براي يد، كافور، عطر ها، عسل و .. است، همينطور اين ماده داراي خاصيت گندزدايي است.

در نظر داشته باشيد كه وقتي الكل به تنهايي به كار برده مي شود، منظور از آن اتانول است كه از جو گرفته مي شود و يا همان مشروبات الكلي است كه در اثر تخمير شكرها به دست مي آيد. از نظر شيمي هر تركيبي كه يك گروه هيدروكسيل متصل به كربن يك الكيل داشته باشد، يك الكل است. الكل ها گروه مهمي از تركيب هاي شيميايي هستند كه در واكنش هاي گسترده اي شركت مي كنند و اغلب واكنش هاي شيميايي از آن ها به وجود مي آيد. در ادامه پيرامون متداول ترين روش هاي توليد الكل، اطلاعات مختصري را آورده ايم :

تهيه الكل از راه تخمير

مخمر آبجو در نتيجه جوانه زدن تكثير مي شود؛ در صورتي كه اين قارچ در نزديكي يك ماده قندي تخمير شود، موادي از آن خارج مي گردد كه داراي خاصيت آنزيمي هستند و دگرگوني قندها را به دنبال دارند. در ميان قندها گلوگز تخمير شده، منجر به توليد الكل مي شود.

تهيه الكل از گلوكز | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

تخمير گلوگز به وسيله آنزيمي به نام زيمار يا الكلاز انجام مي شود. اضافه كردن اين آنزيم به گلوكز منجر به توليد الكل، دي اكسيد كربن و يا گاز كربونيك مي گردد.

تهيه الكل از مواد نشاسته دار | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

براي توليد الكل از مواد نشاسته دار از برنج، گندم، ذرت، سيب زميني از آنزيمي به نام مالتاز استفاده مي شود كه مالت را به مالتوز تبديل مي كند. سپس مالتوز به وسيله هيدروليز و يا همان آبكافت تبديل به گلوگز مي شود.

در نتيجه تخمير گلوكز نيز الكل و گاز كربونيك توليد مي شود. نكته اي كه در اين مورد وجود دارد، اين است كه براي تبديل مالت به مالتوز محيط بايد اسيدي باشد.

تهيه الكل از شراب | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

در اين روش عمل تخمير بر روي هگزوزها (قند شش كربن دار) انجام مي شود؛ اما از آنجايي كه اين قند ها در دسته مواد اوليه گرانبها قرار دارند، اغلب در اين روش از چند قندي ها شامل پلي ساكاريدها همچون نشاسته، سلولز و … به عنوان ماده اوليه استفاده مي شود.

از دي ساكاريد ها همچون ملاس توليد شده توسط كارخانه هاي قند و … نيز براي توليد اتيل الكل استفاده مي گردد.

تهيه الكل از ساكاروز يا قند معمولي | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

ساكارز به وسيله آنزيمي به انورتاز يا انورتين هيدروليز و يا آبكافت مي شود و تبديل به گلوكز و يا لولز مي گردد. محلول هاي الكلي كه در اثر تخمير به دست مي آيند، از نظر مقدار الكل با يكديگر تفاوت هايي دارند. در طرح حال حاضر هدف توليد الكل از خرما به واسطه تخمير و استفاده از مخمرها مي باشد.

تهيه الكل از راه سنتز

براي توليد الكل از روش سنتز نيز استفاده مي شود كه در اين روش مي توان از دو روش زير استفاده كرد :

• تهيه الكل از اتيلن : در اين روش الكل در اثر آب بر اتيلن و به كمك اسيد سولفوريك به دست مي آيد.
• تهيه الكل از استيلن : در اين روش از احيا كردن (هيدروژن افزايي) استالدئيد به دست مي آيد. جهت توليد استالدئيد از استيلن استفاده مي شود.

كد آيسيك محصول | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

بر اساس سيستم طبقه بندي وزارت صنايع و معادن، كد آيسيك مرتبط با طرح توجيهي توليد الكل از خرما، كد هاي زير مي باشد.

• كد آيسيك انواع الكل اتيليك از مواد تخمير شده : كد 15511110
• كد آيسيك الكل اتيليك از خرما : كد 15511114
• كد آيسيك الكل صنعتي : 24112611

شرايط واردات

بر اساس كتاب مقررات بازرگاني خارجي كشور و بر اساس قانون صادرات و واردات، محدوديت خاصي براي واردات الكل از جمله الكل خرما وجود دارد؛ اما آنچه كه اهميت دارد اين است كه الكل وارداتي خالص باشد و به صورت مشروبات الكلي نباشد، همينطور بر اساس استانداردهاي ملي ايران تهيه شده باشد.

توضيح موارد مصرف و كاربرد | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

الكل اتيليك داراي كاربردهاي متنوعي در صنعت و پزشكي است كه در ادامه به برخي از آن ها اشاره كرده ايم :

• استفاده از الكل هاي طبي با خلوص 70 الي 96 درصد جهت ضد عفوني تجهيزات و ابزارآلات پزشكي و استفاده در تزريقات و پانسمان
• توليد سركه با تخمير اسيدي الكل و استفاده از آن در مصارف غذايي و خانگي
• استفاده از الكل به عنوان حلال در صنعت داروسازي و استخراج مواد دارويي از بدنه گياه
• كاربرد الكل به طور مستقيم در فرمولاسيون ساخت برخي داروها
• استفاده از الكل براي توليد مشروبات الكلي در ديگر كشور ها
• مصرف الكل به عنوان يكي از مواد اوليه در توليد محصولات آرايشي
• كارايي الكل در توليد انواع ادكلن ها، عطرها، اسانس ها و …
• مصرف الكل به عنوان يكي از مواد اوليه در توليد محصولات بهداشتي شامل شيشه شورها، براق كننده ظروف، جلا دهنده ها و …
• استفاده از الكل براي توليد رنگ ها، لاك ها، جلادهنده ها و …
• توليد مشتقات الكل شامل اتيلن گليكول (ضد يخ خودرو)، كلرو فرم، استالدئيدها، اتيلن كلرايدها، بوتادين، دي اتيل اترها، پلي استر و …
• استفاده به عنوان الكل سوختني براي افزايش درجه اكتاين بنزين
• و …

بررسي كالاهاي جايگزين و تجزيه و تحليل اثرات آن بر مصرف محصول

همانطور كه در خلاصه طرح توجيهي توليد الكل از خرما مطالعه كرديد، الكل داراي مصارف گسترده و متنوعي است. به طوري كه در صنايع مختلف شامل صنايع غذايي، صنايع آرايشي و بهداشتي، صنايع چاپ، صنايع ريخته گري، صنايع لاستيك سازي، صنايع رنگ سازي، صنايع لبنيات، صنايع سموم كشاورزي، صنايع دانشكده هاي پزشكي كشور و … مورد استفاده قرار مي گيرد.

از اين محصول به عنوان يكي از مواد اوليه در واكنش هاي شيميايي استفاده مي شود كه داراي فرآيند توليد و هزينه پاييني است. متناسب با كاربردها و ويژگي هايي كه الكل از آن برخوردار است، نمي توان وجود آن را ناديده گرفت و محصولي را به عنوان جايگزين براي آن معرفي كرد.

اهميت استراتژيكي كالا در دنياي امروز | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

در سراسر جهان بيش از 950 هزار هكتار زمين زير كشت نخيلات است كه نتيجه آن ساليانه 5500 هزار تن خرما مي باشد. سهم كشور ايران از ميزان توليد خرما در جهان، 16 درصد است كه ممكن است به دليل نوسانات توليد كمي متغير نيز باشد.

در كشور ايران 200 هزار هكتار زير كشت نخيلات قرار دارد كه از آن ها ميزان 950 هزار تن ساليانه خرما توليد مي شود. با اين ميزان توليدات كشور ما در سال 81 رتبه اول توليد خرما در جهان را كسب كرد اما از نظر ميانگين توليد در هكتار و همينطور ارزش توليد صادراتي در رتبه و جايگاه مناسبي قرار ندارد.

در حال حاضر خرما در 13 استان در كشور توليد مي شود و در مجموع خرماي توليدي 350 الي 400 هزار تن از آن در داخل كشور مصرف مي گردد و 100 الي 150 هزار تن از آن نيز صادر مي شود. حدود 20 الي 25 درصد محصول توليدي جزو ضايعات به شمار مي روند. سرمايه گذاري در بخش صنايع تبديلي مي تواند منجر به كاهش اين ضايعات شده و ضمن تامين نياز داخلي، با صادرات منجر به ارزآوري بسيار مناسبي نيز گردد.

در صنايع تبديلي از خرما محصولات مختلفي شامل شيره خرما، عسل خرما، الكل خرما، سركه خرما و … توليد مي كنند. در حال حاضر استان كرمان با برخورداري از 42 هزار هكتار نخل بارده و 200 الي 270 هزار تن توليدات خرما در سال، داراي رتبه اول توليد خرما در كشور مي باشد.

در طرح توليد الكل از خرما، استان سيستان و بلوچستان مورد بررسي قرار مي گيرد؛ دليل اين موضوع وسعت زياد اين استان و همينطور برخورداري از بيشترين سطح كشت خرما است كه به عنوان دومين توليد كننده اين محصول استراتژيك در كشور است. با برنامه ريزي و حمايت از توليد كنندگان و فعالان در صنايع فرآوري خرما، مي توان در زمينه توسعه صادرات غير نفتي تصميمات مهمي را گرفت.

در استان هاي مختلف از روش هاي سنتي كشاورزي استفاده مي شود و بسته بندي نادرست اين محصول، منجر به توليد ضايعات بسياري مي گردد، اين در حالي است كه سالانه بيش از 157 تن خرما در اين استان توليد مي شود.

شرايط نامناسب براي نگهداري اين محصول، نبود انبار و سردخانه ها، درجه بندي نامناسب و … از مهم ترين عوامل خروج اين محصول به صورت فله اي از استان مي باشد كه همين موضوع ضرر كشاورز و ضربه به اقتصاد استان را در پي دارد. بنابراين توجه به صنايع تبديلي از اهميت بالايي برخوردار است و مي تواند ارزآوري خوبي به كشور را به همراه داشته باشد.

كشورهاي عمده توليد كننده و مصرف كننده محصول

از كشورهاي عمده توليد كننده الكل از خرما كشورهاي صنعتي هستند كه در ميان آن ها مي توان به كشور هاي آمريكا، انگليس و فرانسه اشاره كرد. كشورهاي عمده مصرف كننده الكل نيز همين كشورها هستند چراكه از آن در مصارف مختلفي استفاده مي كنند.

دانش فني و فرآيند توليد | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

در توليد الكل از خرما، به طور كلي از روش منحصر به فردي استفاده مي شود و تفاوت بسياري ميان واحد هاي توليدي مختلف وجود ندارد. تنها تفاوت ميان واحد هاي مختلف، تفاوت بين سطوح اتوماسيون و تكنولوژي دستگاه هاي به كار رفته است.

• شستشوي خرما

بهترين خرما براي توليد الكل از خرما، خرماي درجه سه يا درجه 4 از نوع خضراوي يا حلاوي است. خرماهاي تهيه شده بايد داراي بافتي نرم بوده و ميزان پكتين وتانن آن پايين باشد. همينطور بالا بودن ميزان قند انورت و روشن بودن رنگ خرما نيز ضرورت دارد. خرماهاي مصرفي و تهيه شده ابتدا توسط آب سرد شستشو داده مي شوند. سپس بر روي يك تسمه نقاله ريخته مي شوند و مورد بازبيني قرار مي گيرند تا تمامي ناخالصي ها شامل سنگ، چوب و … از خرما جدا شود.

• سولفيتاسيون خرما | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

از گاز SO، نمك هاي سولفيت و بي سولفيت براي جلوگيري از تخمير خرما استفاده مي شوند. چراكه اين تركيبات بر روي مخمرها و كپك ها تاثير مي گذارند و از قهوه اي شدن آنزيمي و غير آنزيمي خرما نيز جلوگيري مي كنند. در واقع با استفاده از سولفيتاسيون مي توان از فعاليت ميكروب ها در خرما جلوگيري كرد. به همين دليل اين مرحله، مرحله ضد عفوني نيز شناخته مي شود.

• خرد كردن و له كردن خرما

خرماي شسته شده و ضدعفوني شده به ماشين خرد كن منتقل مي گردد. طي اين مرحله خرما با هسته به لايه هايي با قطر 2 الي 3 ميليمتر خرد مي شود و پس از له شدن آماده براي مرحله استخراج شربت و يا شيره است.

• استخراج شربت يا شيره خرما

استخراج شيره از خرما به وسيله ديفيوژن صورت مي گيرد. آب مصرفي در اين مرحله وابسته به رطوبت و مواد قندي موجود در خرما است.

غشاء پرتوپلاست سلول زنده نيمه تراوا مي باشد به اين معني كه آب را از خود عبور مي دهد اما نسبت به انتقال مواد محلول و معلق از خاصيت تراوايي انتخابي برخوردار است. در دماي 65 الي 75 درجه سانتي گراد، پروتئين هاي غشاء سلولي تغيير فرم مي دهند و تراوايي انتخابي حالت فشار اسمزي در واكوتول هاي سلول پرتورپلاست، نمي توانند وجود داشته باشند؛ بنابراين غشاء سلول به حالت نيمه تراوا تغيير پيدا مي كند. در نتيجه برخي از مولكول ها مي توانند نسبت به ديگر مولكول ها سريع تر داخل سلول نفوذ پيدا كنند.

آب نيز مي تواند وارد سلول شده و جايگزين قند و ديگر تركيبات حلال شود تا زماني كه تعادل برقرار گردد. بنابراين حرارتي كه در اين مرحله اعمال مي شود، منجر به استخراج قند از خرما مي شود، ضمن اينكه از فعاليت باكتري ها و آنزيم ها نيز جلوگيري مي كند.

در صورتي كه عمل ديفيوژن طي يك مرحله انجام شود، خرما با سه برابر وزن خود با آب مخلوط مي شود. طي مرحله اول 53 درصد از قند خرما به صورت شيره خام استخراج مي شود. با تكرار اين عمل و عصاره گيري از تفاله باقي مانده، به ميزان 65 الي 70 درصد از شيره خرما استخراج مي گردد.

تفاله باقي مانده نيز براي آبگيري به دستگاه پرس منتقل مي شود و در نهايت آب خروجي از دستگاه پرس پس از استريل شدن و تعديل درجه حرارت، به سيستم ديفيوژن بازمي گردد. تفاله خشك نيز پس از خرد شد در آسياب به عنوان خوراك دام بسته بندي مي شوند.

• تهيه مخمرها

در اين مرحله از تهيه الكل از خرما، مخمرها براي اضافه شدن به شيره خرما آماده مي كنند. مخمر توليد كننده الكل ellipsoideus Saccharomyces و Saccharimyces cervisia  مي باشد.

در مخزن رشد، مخمر، آب و نيتراتآمونيم و ديگر موادي كه منجر به تسريع در رشد مي شود اضافه مي كنند. در نهايت نيز به وسيله همزن، اكسيژن مورد نياز براي رشد مخمر را فراهم مي كنند. براي آماده سازي مخمر به حداقل دو ساعت و نيم زمان نياز است.

• فرآيند تخمير و توليد الكل

شيره رقيق كه در مراحل قبلي توليد شده است، به فرمتتورها منتقل مي گردند و سپس با مخمرهايي كه طي مرحله قبلي آماده شده است، مخلوط مي شوند. فرمنتورها از شرايط لازم براي تخمير از جمله اكسيژن، دما و … برخوردار هستند. در اين مرحله مخمرها ابتدا قند موجود در شيره را به الكل تبديل مي كنند. از آنجايي كه رشد مخمرها بي هوازي است، الكلي كه در اين مرحله توليد مي شود داراي 10 درصد غلظت است.

• تقطير

ديگ هاي تقطير اوليه در اين مرحله به منظور جدا كردن آب از الكل مورد استفاده قرار مي گيرند. پس از اين مرحله غلظت الكل توليد شده به 50 درصد مي رسد. در نهايت نيز پس از اتمام مرحله تقطير، الكل توليد شده به مخازن نگهداري منتقل مي شود.

به وسيله ديگ هاي تقطير ثانويه، آب موجود در الكل كاهش مي يابد به طوري كه غلظت الكل به 90 درصد مي رسد. الكل به دست آمده مجدد به مخازن نگهداري منتقل مي گردد و آماده بسته بندي است.

• بسته بندي

بسته بندي محصول و الكل توليد شده از خرما به وسيله دستگاه هاي مخصوص انجام مي شود و در ظروف شيشه اي يك ليتري به صورت اتوماتيك بسته بندي مي شود و برچسب زده مي شود.

ماشين آلات و تجهيزات مورد نياز | طرح توجيهي توليد الكل از خرما

در خط توليد الكل از خرما به برخي ماشين آلات و تجهيزات به شرح موارد زير نياز است :

• مخلوط كن خرما
• پرس حلزوني
• مخزن ذخيره شيره رقيق
• نوار نقاله ( به طول 6 متر )
• مخزن ذخيره مخمر
• مخزن رشد مخمر
• فرمنتور
• مخزن ذخيره الكل 60 درصد
• مخزن ذخيره الكل 90 درصد
• ديگ تقطير اوليه و ثانويه
• كندانسور اوليه و ثانويه
• دستگاه بسته بندي شيشه الكل
• و …

خدمات قابل ارايه كاردوك به طرح‌ها و واحدهاي توليد كننده

براي تهيه طرح توجيهي در زمينه هاي مختلف مي توانيد با كارشناسان تماس بگيريد. از جمله خدمات مركز مشاوره كسب و كار كاردوك مي توان به موارد زير اشاره داشت :

• ارائه خدمات در انتخاب ماشين آلات، تاسيسات عمومي و طراحي سايت پلان
• تامين نيروي انساني نصب و راه اندازي ماشين آلات و تاسيات عمومي طرح توليد
• مشاوره فرمولاسيون مواد اوليه
• مشاوره اصلاح تكنواوژي، نوسازي و بازسازي واحدهاي قديمي
• مشاوره صادرات محصول با كيفيت به  كشورهاي ديگر
• تهيه طرح توجيهي و امكان سنجي طرح با استفاده از نرم افزار كامفار توسط متخصصين كارآمد مهندسي
• ثبت نام در سامانه بهين ياب و سامانه مختلف

براي دريافت مشاوره از متخصصان مركز مشاوره كسب و كار و كاريابي كاردوك جهت نوشتن طرح توجيهي مي توانيد با شماره 02166418908 تماس بگيريد.

 

 

منبع: طرح توجيهي توليد الكل از خرما